कोणतेही विद्युत उपकरण चालविण्यासाठी, एक फेज आणि एक न्यूट्रल आवश्यक आहे. जर तुम्ही ते वाचले असेल, इलेक्ट्रीशियन म्हणून काम करण्यासाठी मूलभूत विद्युत ज्ञान.
मित्रांनो, फेज, न्यूट्रल आणि अर्थिंग तपासण्यासाठी तुमच्याकडे खाली नमूद केलेली साधने असणे आवश्यक आहे.
- टेस्ट लॅम्प (Test Lamp)
- मल्टीमीटर (Multimeter)
- निऑन टेस्टर (Noen Tester)
स्विच बोर्डमधील फेज कसा तपासायचा?
मित्रांनो, कोणतेही इलेक्ट्रिकल काम करत असताना, सर्वप्रथम आपल्याला वीज पुरवठ्याच्या स्त्रोताकडून येणारा फेज ओळखावा लागतो. इलेक्ट्रिकल काम करतांना काही ठिकाणे अशी असतात की जेथे वीज पुरवठा बंद करून काम करता येत नाही. तेथे चालू line वर काम करावे लागते . त्यामुळे अशा ठिकाणी काम करण्यापूर्वी निऑन टेस्टरने फेज तपासावा लागतो. वायरला टेस्टर लावल्याने टेस्टरचा लॅम्प लागतो, म्हणजे त्या वायरमध्ये फेज येत आहे.
चालू लाईन वर विजेचे काम करताना हे सर्वात महत्वाचे नियम पाळा.
- मित्रांनो, नेहमी लक्षात ठेवा की तुमच्या शरीराचा कोणताही अवयव फेज वायरच्या थेट संपर्कात येऊ देऊ नका. असे झाल्यास तुम्हाला इलेक्ट्रिक शॉक लागू शकतो. कोणतेही काम नेहमी मुख्य पुरवठा बंद करून करा. (तुम्ही इलेक्ट्रिकल कामासाठी नवीन असाल तर, चालू लाइनवर अजिबात काम करू नका.)
- जर कोणत्याही तारा एकमेकांच्या थेट संपर्कात आल्या तर शॉर्ट सर्किट होऊ शकते.
बंद लाईनमध्ये काम करतानाही तुम्ही वर नमूद केलेल्या दोन गोष्टी पाळल्या तर मी माझ्या अनुभवावरून सांगू इच्छितो की तुम्ही लवकरच चालू लाईनमध्ये काम करण्यात तज्ञ व्हाल.
| वाचा... |
स्विच बोर्डमध्ये न्यूट्रल कसे तपासायचे? न्यूट्रल तपासण्याचे 3 मार्ग
मित्रांनो, सामान्य स्थितीत निऑन टेस्टर कधीही न्यूट्रल ला स्पर्श केल्यास पेटत नाही. त्यामुळे टेस्टर हे न्यूट्रल तपासण्यासाठी योग्य साधन नाही. न्यूट्रल तपासण्यासाठी योग्य साधन म्हणजे टेस्ट लॅम्प किंवा मल्टीमीटर. मित्रांनो, मी तुम्हाला टेस्ट लॅम्प आणि मल्टीमीटरने न्यूट्रल तपासायला शिकवेन, पण आणखी एक मार्ग आहे ज्याद्वारे तुम्ही न्यूट्रल तपासू शकता, जे तुम्हाला क्वचितच कोणी सांगितले असेल.
प्रथम आपण पाहणार आहोत की,
टेस्ट लॅम्प ने न्यूट्रल कसे तपासावे?
टेस्टरने फेज ओळखल्यानंतर, फेज पॉइंटला टेस्ट लॅम्पच्या कोणत्याही एका वायरच्या टर्मिनल स्पर्श करा. आणि त्याच वेळी टेस्ट लॅम्पच्या वायरच्या दुसऱ्या टोकाला तेथे स्पर्श करा जे तुम्हाला न्यूट्रल वाटेल. तारेला स्पर्श करून टेस्ट लॅम्प चा बल्ब उजळत नसल्यास, स्विच बोर्डवरील इतर कोणताही पॉईंट तपासा. हे करत असताना, ज्या पॉईंटला टेस्ट लॅम्पच्या wire ने स्पर्श केल्यास टेस्ट लॅम्पच्या बल्ब लागतो म्हणजे तो पॉईंट न्यूट्रल किंवा अर्थिंग असेल. जर अर्थिंग कनेक्शन स्विच बोर्डमध्ये केले असेल. जर अर्थिंग कनेक्शन केले नसेल, तर न्यूट्रल कनेक्शन नसेल तर तो बिंदू 100% न्यूट्रल असेल. असे समजावे.
वायर न्यूट्रल आहे की अर्थिंग कसे ओळखावे?
मल्टी मीटरने न्यूट्रल कसे तपासायचे?
मित्रांनो, जर तुम्हाला कमी वेळात आणि कमी मेहनत करून विजेचे काम करून पैसे कमवायचे असतील. तर आपल्याकडे मल्टीमीटर असणे आवश्यक आहे.
मल्टीमीटर कसे वापरायचे हे आपल्याला माहित असल्यास. तर ठीक आहे जर तुम्हाला मल्टीमीटर कसे चालवायचे हे माहित नसेल तर कंमेन्ट करा.
मल्टीमीटर कसे कार्य करते? याबद्दल सविस्तर पोस्ट तुमच्यासाठी उपलब्ध असेल. आणि मल्टीमीटर कसे कार्य करते? याचा व्हिडिओ देखील आमचे YouTube चॅनेल वर असेल.
तर चला बघू मल्टिमिटर ने न्यूट्रल कसे तपासावे?
तुमच्याकडे कोणतेही मल्टीमीटर असल्यास, तुम्ही त्यात एसी व्होल्टेज निवडा.
आपण टेस्ट लॅम्पने न्यूट्रल कशी तपासतो? त्याच प्रकारे, मल्टीमीटरच्या 2 वायरसह स्विच बोर्डच्या तारा तपासा. मल्टीमीटरची लाल वायर नेहमी फेज टर्मिनल ला लावा. जर काळी वायर फेजमध्ये जोडली गेली असेल, तर मल्टिमिटर च्या डिस्प्लेवर दर्शविलेले व्होल्टेज मायनस (रुणात्मक) दर्शविले जाईल.
टेस्ट लॅम्प आणि मल्टीमीटरमधील फरक एवढाच आहे की बल्ब फेज आणि न्यूट्रल/अर्थिंगमध्ये पेटतो. आणि मल्टीमीटरने फेज आणि न्यूट्रल/अर्थिंग तपासल्यावर, मल्टीमीटरच्या डिस्प्लेवर 200 व्होल्ट ते 240 व्होल्ट दरम्यानचा व्होल्टेज दाखवला जातो. मल्टिमिटर ने फेज सह ज्या wire मध्ये 200 ते 240 volt मिळतो ती दुसरी wire म्हणजे न्यूट्रल किंवा अर्थींग असेल. त्यापैकी,
वायर न्यूट्रल आहे की अर्थिंग कसे ओळखावे?
निऑन टेस्टरने न्यूट्रल कसे तपासायचे?
ही पद्धत क्वचितच कोणाला माहीत असेल. जर तुमच्याकडे टेस्ट लॅम्प किंवा मल्टीमीटर नसेल तरच ही पद्धत वापरा. खाली दिलेले चित्र पहा.
ज्या प्रकारे आपण निऑन टेस्टरने फेज तपासतो. अशा प्रकारे फेज तपासा.
फेज ओळखल्यानंतर,एक वायरचा तुकडा घ्या. त्या वायरच्या दोन्ही टोकांचे इन्सुलेशन काढा.
दाखवल्याप्रमाणे वायरचे एक टोक निऑन टेस्टरच्या धातूच्या वरच्या बाजूला जोडा.
यापूर्वी आम्ही तुम्हाला टेस्ट लॅम्प आणि मल्टीमीटरसह न्यूट्रल तपासण्यास सांगितले आहे, फक्त त्याच प्रकारे चाचणी करा.
वायरचा तुकडा जो टेस्टरच्या धातूच्या टोकाला स्पर्श करून टेस्टरला जोडला आहे. त्याच्या wire च्या दुस-या टोकाला तुम्हाला न्यूट्रल वाटत असलेल्या पॉइंटला स्पर्श करा.
(ही क्रिया करताना वायरच्या कंडक्टरला किंवा टेस्टरच्या वरच्या टोकाला स्पर्श होणार नाही याची काळजी घ्या.)
ज्या पॉइंटवर वायरचा कंडक्टर स्पर्श केले असता टेस्टर चा लॅम्प पेटतो. तो पॉईंट न्यूट्रल किंवा अर्थिंग आहे हे समजावे.
जर स्विच बोर्डमध्ये अर्थिंग कनेक्शन केले नसेल, तर टेस्टर ज्या बिंदूवर स्पर्श करताच पेटत आहे तो 100% न्यूट्रल असेल.
वायर न्यूट्रल आहे की अर्थिंग कसे ओळखावे?
वर नमूद केलेल्या तिन्ही पद्धतींमध्ये न्यूट्रल आणि अर्थिंग या दोन तारा समजल्या. पण प्रत्यक्षात कोणते न्यूट्रल आणि कोणते अर्थिंग, हे कसे शोधायचे. बघूया.
तुम्ही वर नमूद केलेल्या चाचण्या 3 पिन सॉकेट असलेल्या स्विच बोर्डमध्ये करत असल्यास. त्यामुळे तुम्ही न्यूट्रल आणि अर्थिंग ओळखण्यास सक्षम असाल.
3 पिन सॉकेटमध्ये फेज न्यूट्रल अर्थिंग कसे ओळखावे?
3 पिन सॉकेटमध्ये, सर्वात वरचे मोठे टर्मिनल नेहमी अर्थिंग कनेक्शनसाठी वापरले जाते. स्वीच बोर्डमध्ये 3 पिन सॉकेट मध्ये अर्थिंग वायरचे कनेक्शन जर तुम्ही काळजीपूर्वक पाहिले तर तुम्हाला समजेल की अर्थिंग वायर कोणती आहे आणि ती वायर स्विच बोर्डमध्ये कुठे पसरते.
मित्रांनो, इलेक्ट्रिक स्विच बोर्डचे काम करताना तुम्ही नेहमी लक्षात ठेवा की चित्रात दाखवल्याप्रमाणे फेज नेहमी उजव्या बाजूला असतो. आणि न्यूट्रल सॉकेट च्या डाव्या बाजूने.
सॉकेटमधील न्यूट्रल तपासताना, तुम्हाला हे कनेक्शन अनेक ठिकाणी उलट झालेले आढळेल. फेज ऐवजी न्यूट्रल आणि न्यूट्रल ऐवजी फेज.
सुरुवातीला हे कनेक्शन करणाऱ्या इलेक्ट्रिशियनच्या माहितीच्या अभावामुळे हे असू शकते. दुसरे कारण फेज आणि न्यूट्रल अल्टरनेट असू शकते.
फेज आणि न्यूट्रल अल्टरनेट असणे म्हणजे काय?
स्विच बोर्डमध्ये येणारी मुख्य फेज वायर आणि न्यूट्रल वायर पुरवठा स्त्रोताकडून येणारी म्हणजे वीज पुरवणाऱ्या कंपनीच्या पोल किंवा ज्या ठिकाणी हे स्विच बोर्ड आहे त्या ठिकाणचा MCB, वितरण बॉक्स मध्ये फेज आणि न्यूट्रल चे कनेक्शन उलट सुलट झाले असते. फेज ऐवजी न्यूट्रल आणि न्यूट्रल ऐवजी फेज असणे. फेज आणि न्यूट्रलच्या या बदलाला इलेक्ट्रिकल भाषेत फेज आणि न्यूट्रल चे अल्टरनेट असणे म्हणतात.
जर तुम्ही गोंधळात असाल तर
न्यूट्रल आणि अर्थिंग वायर कोणती आहे? तर तुम्ही खाली नमूद केलेल्या कर्माची तपासणी करा.
त्या स्विच बोर्डमध्ये येणारा फेज आणि न्यूट्रलचा स्त्रोत शोधा. म्हणजे तेथील मुख्य स्विच किंवा मुख्य 2 Pole MCB,
स्त्रोत जाणून घेतल्यानंतर, मुख्य स्विच किंवा मुख्य MCB बंद करा.
मुख्य स्विच बंद केल्यानंतर, स्विचचे चारही टर्मिनल तपासा. वर किंवा खाली तुम्हाला जेथे फेज मिळेल, तो पॉईंट आणि त्याच्या लगतचा पॉईंट इनकमिंग सप्लायचे दोन पॉईंट असतात. त्याचप्रमाणे MCB चे चार टर्मिनल तपासा आणि येणारे टर्मिनल शोधा.
दोन पॉईंट जे इनकमिंगच्या अगदी विरुद्ध आहेत ते आउटगोइंग पुरवठ्यासाठी असतात. आता तुम्ही मेन स्विच किंवा MCB चालू करा.
येणार्‍या फेजच्या विपरीत जो टर्मिनल असेल. त्यात फेज आला आणि MCB पुन्हा बंद झाल्यावर फेज आला नाही, तर समजून घ्या की तेच टर्मिनल आउटगोइंग फेज असेल.
आउटगोइंग फेजच्या लगतचा टर्मिनल टर्मिनल हा न्यूट्रल आउटगोइंग टर्मिनल असेल.
न्यूट्रल टर्मिनल वरून, मुख्य स्विच बंद करून स्विच बोर्डकडे जाणारी न्यूट्रल वायर टर्मिनल मधून काढून टाका आणि ती वायर कुठे स्पर्श होणार नाही अशा ठिकाणी ठेवा आणि तिला स्पर्श करू नका.
आता मेन स्विच चालू करा. आता असे होईल की फक्त फेज स्विच बोर्डपर्यंत पोहोचेल, न्यूट्रल पोहोचणार नाही.
आणि आता तुम्ही फेज आणि अर्थिंग तपासू शकता. टेस्ट लॅम्प किंवा मल्टिमिटर फेज आणि अर्थींग सहजतेने शोधू शकता अर्थिंग डिटेक्ट केल्यानंतर, अर्थिंग वायर लक्षात ठेवा किंवा त्यावर मार्क करून ठेवा.
स्विच बंद केल्यानंतर, आउटगोइंग टर्मिनलशी न्यूट्रल पुन्हा कनेक्ट करा.
मुख्य स्विच चालू करून तुम्ही पुन्हा न्यूट्रल तपासू शकता. आता तुम्हाला अर्थिंग माहित आहे. आणि आता न्यूट्रल देखील कळेल.
अश्याप्रकारे आपण न्यूट्रल आणि अर्थींग शोधू शकता.